Ποιοι «τορπιλίζουν» το καλώδιο; - Σενάρια ανασχηματισμού στη Λευκωσία και «πόλεμος» συμφερόντων

Σύννεφα πυκνώνουν πάνω από το μεγαλεπήβολο έργο του Great Sea Interconnector (GSI), την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου που θα μπορούσε να αλλάξει τον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου. Αντί όμως για στρατηγικό ορίζοντα, το έργο απειλεί να βυθιστεί σε πολιτικές έριδες, επιχειρηματικά συμφέροντα και ευρωπαϊκές έρευνες για πιθανές ποινικές ευθύνες.

Οικονομικά και πολιτικά «ναρκοπέδια» στη Λευκωσία

Οι δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών της Κύπρου, Μάκη Κεραυνού, ότι αμφισβητεί τη βιωσιμότητα του έργου, άνοιξαν νέο γύρο αντιπαράθεσης με την Αθήνα, την ώρα που ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου υπερασπίζεται το καλώδιο ως στρατηγικό μονόδρομο.

Η διχογνωμία έχει διχάσει την κυπριακή κυβέρνηση και φέρνει σε δύσκολη θέση τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, που προσπαθεί να ισορροπήσει, αλλά κινδυνεύει να βρεθεί με «καμένη γη».

Πολιτικοί κύκλοι στη Λευκωσία μιλούν ήδη για επικείμενο ανασχηματισμό, με σενάρια αποχώρησης είτε του Κεραυνού (κατηγορούμενου ότι προκαταλαμβάνει κυβερνητικές αποφάσεις), είτε του Παπαναστασίου, ο οποίος φέρει το βάρος και του φιάσκου του Βασιλικού.

Ποιοι δεν θέλουν το έργο

Η αντίσταση στο Great Sea Interconnector δεν προέρχεται μόνο από τις τεχνικές και οικονομικές αβεβαιότητες, αλλά και από ισχυρά εσωτερικά συμφέροντα στην Κύπρο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, παραγωγοί Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, καθώς και μεγάλοι ενεργειακοί παίκτες που έχουν εδραιωθεί στην τοπική αγορά, αντιμετωπίζουν το έργο ως άμεσο ανταγωνιστή. Η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα εκτιμάται ότι θα μειώσει την εξάρτηση της Κύπρου από τις υφιστάμενες μονάδες παραγωγής, περιορίζοντας το μερίδιο και την κερδοφορία τους.

Παράλληλα, επιχειρηματικά λόμπι με έντονη παρουσία στην πολιτική σκηνή εκφράζουν ανοιχτά ή παρασκηνιακά τις αντιρρήσεις τους, θεωρώντας ότι το καλώδιο απειλεί να ανατρέψει ισορροπίες που τους ευνοούν. Δεν είναι τυχαίο ότι η πίεση αυτή φαίνεται να αποτυπώνεται και στο εσωτερικό της κυπριακής κυβέρνησης, όπου διαφορετικές «γραμμές» συγκρούονται για το μέλλον του έργου.

Η απάντηση της Κομισιόν στον Κεραυνό 

Η απάντηση στις δεύτερες σκέψεις του Κύπριου ΥΠΟΙΚ ήρθε από την Κομισιόν. Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα ενέργειας, Άννα Κάιζα, ερωτηθείσα την Πέμπτη (4/9) για το θέμα,υπενθύμισε ότι το έργο έχει χαρακτηριστεί Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (Project of Common Interest – PCI), έχει λάβει σημαντική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και «πριν καταστεί επιλέξιμο για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, πέρασε από αρκετά αυστηρό έλεγχο τόσο από την Επιτροπή όσο και από τους φορείς υλοποίησης, καθώς έπρεπε να αποδείξει την οικονομική του βιωσιμότητα».

Παρέμβαση-«βόμβα» της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

Το ήδη εύθραυστο σκηνικό επιβαρύνει η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, που καλύπτει όλη την περίοδο 2013-2023, όταν φορέας υλοποίησης ήταν η EuroAsia Interconnector, αλλά και τη μετέπειτα φάση με τον ΑΔΜΗΕ . Οι καταγγελίες μιλούν για ευρωπαϊκά κονδύλια που διοχετεύθηκαν σε τρίτους χωρίς στενή σχέση με το έργο.

Το Reuters μετέδωσε ότι οι εισαγγελείς εξετάζουν πιθανές ποινικές παραβάσεις γύρω από έργο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ με 1,9 δισ. ευρώ. Ήδη έχουν στο μικροσκόπιο την επιχορήγηση των 657 εκατ. ευρώ, πληρωμές σε αναδόχους και συμβάσεις που ξεκινούν από το 2013.

Ο Χριστοδουλίδης σε σταυροδρόμι

Ο πρόεδρος της Κύπρου αποφεύγει να πάρει σαφή θέση, δηλώνοντας ότι το έργο είναι μεν στρατηγικής σημασίας, αλλά η βιωσιμότητά του εξαρτάται από τις «δεσμεύσεις» του ΑΔΜΗΕ – χωρίς να εξηγεί ποιες είναι αυτές. Για την Αθήνα, αυτή η στάση μοιάζει με προσχηματική υπεκφυγή.

Το μεγάλο ερώτημα είναι αν ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα τολμήσει να ξεπεράσει τις ισορροπίες και να προχωρήσει σε σαφή πολιτική επιλογή. Σε διαφορετική περίπτωση, η Κύπρος κινδυνεύει όχι μόνο να χάσει το «εισιτήριο» απεξάρτησης από την ενεργειακή απομόνωση, αλλά και να βρεθεί σε διπλωματικό αδιέξοδο με Ελλάδα και ΕΕ.